آیا کولر میتواند باعث بیماری شود؟
در اوج اپیدمی سل در قرن نوزدهم، پزشکان به مردم توصیه میکردند که برای فرار از «هوای بد» داخل خانهها، بیرون بروند. اما در دهه ۱۹۶۰، کولر به طور گستردهای در آمریکا رایج شد و همین باعث شد که مردم بیشتر ترجیح دهند در خانه بمانند. امروزه بسیاری از ما، که به «نسل داخلنشین» معروفیم، تابستانها را عمدتاً در خانه سپری میکنیم و برای فرار از گرما روی کولر حساب باز میکنیم.
کولر جان انسانها را نجات میدهد و به ما کمک میکند تا در موجهای گرمایی سالم بمانیم. کولر همچنین به بسیاری کمک میکند تا از آلودگی هوای بیرون در امان باشند. اما آیا پزشکان قرن نوزدهم دربارهی مضرات هوای کهنه و راکد داخل خانه حق داشتند؟
این موضوع بستگی دارد. دکتر ویلیام چکلی، پزشک ریه و مراقبتهای ویژه و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه جانهاپکینز، میگوید: «مطالعات متعددی نشان دادهاند که سپری کردن زمان زیاد در اتاقهای دارای تهویه مطبوع ممکن است باعث افزایش علائم تنفسی شود.» در ادامه به مزایا، خطرات و راههای سادهای برای سالمتر کردن استفاده از کولر در تابستان میپردازیم.
مزایای فراوان کولر
کولر کلید عبور از تابستان بدون بیماریهای مرتبط با گرما است. جفری زیگل، استاد مهندسی عمران دانشگاه تورنتو میگوید: «آمار مرگومیر ناشی از گرمای شدید بسیار تکاندهنده است، بهویژه در سالمندان و افراد دارای ضعف سیستم ایمنی.» از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۲۳، مرگهای مرتبط با گرما در آمریکا دو برابر شده است.
مزایای کولر فقط به خنک کردن هوا محدود نمیشود. چکلی میگوید، یک سیستم کولر خوب میتواند هوا را فیلتر کند و ورود گردوغبار، گرده گلها و عوامل بیماریزا را کاهش دهد.
کولر در مناطق آلوده بسیار حیاتی است. فیلترهای آن میتوانند ذرات معلق ریز PM2.5 را از هوا حذف کنند؛ این ذرات سمی از اگزوز خودروها، فعالیتهای صنعتی و آتشسوزیهای جنگلی منتشر میشوند. تحقیقات نشان دادهاند که PM2.5 وارد خانهها میشود و در ایجاد بیماریهای قلبی و ریوی نقش دارد؛ اما این اثرات در مناطقی که استفاده از کولر بیشتر است کمتر دیده میشود. برنت استیفنز، استاد مهندسی محیط زیست دانشگاه فناوری ایلینوی میگوید: «هر بار که کولر روشن میشود، مقداری از ذرات معلق از هوا حذف میشود.»
کولر همچنین باعث کاهش رطوبت هوا میشود و از رشد باکتریها، کپکها و کنههای گردوغبار جلوگیری میکند که ممکن است به بیماریهایی مانند ذاتالریه، آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه کمک کنند یا حتی در موارد نادر باعث آن شوند.
زیادهروی در استفاده از کولر
اگر استفاده از کولر زیاد باشد، هوا خیلی خشک میشود. تنفس در هوای خشک، بدن را وامیدارد تا رطوبتی به آن بیفزاید؛ رطوبتی که با هر دم و بازدم از تن خارج میشود و بدن را تدریجاً خشکتر میکند.
در نهایت، این کار باعث خشکی مسیرهای تنفسی میشود. چکلی توضیح میدهد که راههای هوایی تحریک شده و ملتهب میشوند و این باعث سرفه، گلودرد و گرفتگی بینی میشود؛ این وضعیت را «سندروم ساختمان بیمار» مینامند.
یکی دیگر از عوارض هوای خیلی خشک این است که دفاع طبیعی ریهها در برابر میکروبها ضعیف میشود و احتمال بیماری به ویژه در کودکان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف افزایش مییابد. ویروسها ممکن است در شرایط خشک بیشتر گردش کنند.
این وضعیت ممکن است تناقضآمیز به نظر برسد: از یک سو، رطوبت زیاد محیط را برای رشد کپک و کنههای گردوغبار مناسب میکند؛ از سوی دیگر، خشکی بیش از حد هوا موجب بروز علائمی شبیه سرماخوردگی و بیماری میشود. با این حال، نقطه تعادلی وجود دارد. چکلی میگوید: «رطوبت مناسب فضای داخلی خانه باید بین ۴۰ تا ۶۰ درصد حفظ شود.» باکتریها و ویروسها، در رطوبت کمتر یا بیشتر از این محدوده رشد میکنند.
چگونه رطوبت خانه را در محدوده مناسب نگه داریم؟
چکلی توصیه میکند یک ترموستات با سنسور رطوبت (هیگرومتر) بخرید تا میزان رطوبت را کنترل کنید. بسیاری از این دستگاهها قیمت مناسبی دارند و دقیقاند. اگر رطوبت زیر ۴۰ درصد بیاید، کولر را خاموش کنید. اگر بالای ۶۰ درصد رفت، کولر را روشن کنید.
نگهداری از کولر
کولر ممکن است حتی اگر خراب نباشد ولی به درستی کار نکند، باعث مشکلات سلامتی شود. زیگل میگوید: «مهمترین نکته وضعیت کولر شماست.»
این موضوع به اصول ابتدایی نگهداری خانه مربوط میشود؛ مثلاً به یاد داشتن تعویض فیلتر کولر. تیلور میگوید: «اگر فیلتر کثیف باشد، کویلها و کانالهای کولر ممکن است پر از کپک، باکتری و آلرژنها شود که همراه جریان هوا وارد خانه میشود.» در فصلهای گرم، فیلترها را هر ۱ تا ۲ ماه عوض کنید. چکلی میگوید هزینه فیلترهای بیشتر ارزش حفظ کیفیت هوای خانه را دارد.
به دنبال فیلترهایی با درجهبندی MERV 11 یا 13 باشید که برای جذب گردوغبار، کپک و ذرات دیگر مؤثرند.
همچنین هر سال یک بار یک متخصص تهویه مطبوع برای بررسی کولر بیاورید. زیگل میگوید: «ما معمولاً فقط وقتی کولر سرد نمیکند به یاد سرویس آن میافتیم.» حتی اگر کولر سرد کرد، بهتر است کویلها و کانالها بررسی و تمیز شوند. بعد از هر نشتی یا مشکل رطوبتی نیز حتماً سرویس شود چون این مشکلات باعث کثیفی کویل میشوند.
میتوانید در کولر خود لامپ UV نصب کنید که با تابش اشعه، سلولهای میکروبهایی مانند باکتری و کپک را از بین میبرد و اجزای داخلی کولر را تمیز نگه میدارد. کیفیت این دستگاهها متفاوت است؛ حتماً با تولیدکننده و نصاب معتبر کار کنید و از وجود تأییدیههای ایمنی UL یا ETL مطمئن شوید. لامپهای بدون این تأییدیه ممکن است مواد مضر تولید کنند.
نگهداری درست کولر باعث افزایش مزایای آن مثل کاهش ذرات PM2.5 میشود. زیگل میگوید: «با فیلتر خوب، مواجهه با بسیاری از مواد مضر که اثرات جدی روی سلامتی دارند را کاهش میدهید.»
اگر کولر پنجرهای دارید، آن را مستقیم از انبار به پنجره نبرید؛ ابتدا آن را باز و تمیز کنید.
استفاده از دستگاههای تصفیه هوا
اگرچه کولر میتواند آلودگی PM2.5 را فیلتر کند، اما قادر به پاکسازی ترکیبات آلی فرار (VOC) نیست که از داخل خانه منشأ میگیرند. اگر کولر همیشه روشن باشد و پنجرهها به ندرت باز شوند، هوای داخل خانه ممکن است پر از این مواد شیمیایی باشد.
ترکیبات آلی فرار از بسیاری از محصولات خانگی مثل مبلمان، مواد شوینده و خوشبوکنندهها منتشر میشوند. این مواد میتوانند باعث سردرد، تحریک گلو، اختلال هورمونی و بیماریهای مزمن شوند.
تیلور میگوید VOCها بخشی از میکروبیوم ساختمان هستند؛ فضاهای داخلی درست مثل بدن انسان، محل زندگی باکتریها، قارچها و میکروبهای دیگرند. با رطوبت مناسب و نگهداری کولر، این میکروبیوم سالمتر و متنوعتر میشود. اما VOCها میتوانند این میکروبها را سرکوب کنند و باعث رشد گونههای بیماریزا شوند.
برای کاهش VOCها، گاهی کولر را خاموش کنید و پنجرهها را باز کنید. استیفنز میگوید هوای داخل ۲ تا ۵ برابر بیشتر از هوای بیرون VOC دارد.
یک راهکار دیگر، خرید دستگاه تصفیه هوای پرتابل با فیلتر HEPA است. بهترین دستگاهها فیلترهای کربنی دارند که مولکولهای گازی VOC را جذب میکنند و از هوا حذف میکنند. این دستگاهها همچنین حدود ۵۰٪ از ذرات PM2.5 را حذف میکنند.
استیفنز یک دستگاه تصفیه در هر طبقه خانهاش دارد و سرعت فن آنها را معمولاً روی کم یا متوسط نگه میدارد تا بدون توجه مداوم هوای خانه را تصفیه کنند. وقتی آلودگی زیاد است یا هنگام استفاده از مواد شوینده شیمیایی، سرعت فن را روی حالت تند میگذارد.
اگر خانه شما خیلی بسته باشد و هوای تازه وارد نشود، سطح VOCها بیشتر میشود.
چگونه در برابر توده های گردوغبار ایمن بمانیم؟
تودههای گردوغبار که از بیابانها نشأت میگیرند عمدتاً از مواد معدنی موجود در شن و ماسه بیابان تشکیل شده اند. اما این تودهها هنگام حرکت میتوانند آلایندههای دیگر، و حتی باکتریها، ویروسها و قارچها را نیز به خود جذب کنند. همچنین واکنش میان این آلایندهها یا بین آنها و نور خورشید میتواند منجر به تولید ترکیبات شیمیایی جدید شود.
آنچه گرد و غبار را خطرناک میکند، اندازهی بسیار ریز ذرات آن است که باعث میشود این ذرات به اعماق ریه نفوذ کرده و آن را تحریک یا آسیبپذیر کنند.
ذرات ریز معلق میتوانند از ریه وارد جریان خون شوند و باعث التهاب در سیستم قلبی-عروقی گردند. همچنین ممکن است واکنشهای آلرژیک در برخی افراد ایجاد کنند.
پژوهشی در سال ۲۰۱۷ که توسط محققان آتن انجام شد نشان داد در روزهایی با غلظت بالای گرد و غبار، مراجعات اورژانسی برای عفونتهای تنفسی، حملات آسم و تشدید بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) بهطور چشمگیری افزایش مییابد. مطالعهای دیگر در سال ۲۰۲۰ نیز افزایش بستریها در بخش مراقبتهای ویژه را در این روزها گزارش کرده است.
قرار گرفتن در معرض گرد و غبار میتواند فشار خون را بالا ببرد و منجر به بینظمی ضربان قلب شود. پژوهشگران همچنین ارتباطی میان تماس با غبار و مرگومیر ناشی از بیماریهای قلبی یا ریوی یافتهاند.
قرار گرفتن طولانیمدت در معرض غبار ممکن است نه تنها خطر ابتلا به بیماریهای ریوی را افزایش دهد، بلکه بیماریهای زمینهای موجود را نیز تشدید کند. این موضوع میتواند با زایمان زودرس یا اختلالات تمرکز و حافظه در کودکان نیز مرتبط باشد.
چه کسانی در معرض بیشترین خطر هستند؟
گرد و غبار بیشترین تهدید را برای کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماریهای زمینهای قلبی یا ریوی دارد.
برای کسانی که دچار آسم یا COPD هستند، قرار گرفتن در معرض گرد و غبار میتواند بهراحتی منجر به حملهی تنفسی و نیاز به مراقبت فوری پزشکی شود. دکتر پاناجیس گالیاتساتوس، پزشک متخصص ریه در دانشگاه جانز هاپکینز، میگوید التهاب قلبی-عروقی ناشی از گرد و غبار، خطر حملهی قلبی را بهویژه در افراد پرخطر افزایش میدهد.
اما این بدان معنا نیست که افراد سالم میتوانند گرد و غبار را نادیده بگیرند. به گفتهی دکتر گالیاتساتوس: «حتی ریههای سالم هم با این ذرات تحریک میشوند. اینها مواد شیمیایی فعالی هستند که ریهها دوست ندارند آنها را تنفس کنند.»
افراد سالم ممکن است دچار علائمی مانند سرفه، خسخس سینه، احساس فشار در قفسه سینه و سردرد شوند.
چگونه میتوان از خود محافظت کرد؟
دکتر گالیاتساتوس توصیه میکند در روزهایی که این تودههای غبار در هوا هستند، تا جای ممکن در خانه بمانید؛ بهویژه اگر بیماری زمینهای دارید.
اگر ناچار به خروج از منزل هستید، بهتر است صبح زود یا عصر بیرون بروید؛ چون واکنشهای شیمیایی بین گرد و غبار و نور خورشید در وسط روز میتواند اثرات آن را تشدید کند.
بسته به میزان عایق بودن خانه، این غبار میتواند کیفیت هوای داخل را نیز کاهش دهد. استفاده از تصفیهکننده هوای HEPA میتواند مفید باشد.
برای کسانی که مجبور به خروج از خانه هستند، ماسکهای با کیفیت بالا مانند N95 محافظت قابل توجهی ایجاد میکنند. ماسکهای جراحی یا پارچهای توانایی فیلتر کردن ذرات غبار را ندارند.
دکتر گالیاتساتوس همچنین توصیه میکند که بدن خود را هیدراته نگه دارید؛ زیرا رطوبت کافی راههای تنفسی را مرطوب نگه میدارد و میتواند ذرات غبار را پیش از ورود به ریهها به دام اندازد.
نکتهی مهم دیگر: وقتی به خانه بازمیگردید، لباسهای خود را عوض کنید. ذرات غبار به لباسهایی که بیرون پوشیدهاید میچسبند و اگر همانها را داخل خانه بپوشید، در معرض تماس بیشتر قرار خواهید گرفت.
از کجا بفهمیم چه زمانی باید احتیاط کنیم؟
اغلب، آلودگی ناشی از غبار با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است؛ بهصورت مه یا آسمان خاکآلود. اما شاخص کیفیت هوا (AQI) نیز ابزاری مناسب برای سنجش میزان خطر است. این شاخص را میتوان از طریق اپلیکیشنهای هواشناسی یا وبسایت AirNow.gov بررسی کرد.
سالمترین انواع غذاهای دریایی کداماند؟
غذاهای دریایی سرشار از ویتامینها، مواد معدنی و پروتئین هستند و منبعی فوقالعاده برای اسیدهای چرب امگا-۳ به شمار میروند؛ مادهای مغذی که بدن ما به آن نیاز دارد ولی خودش قادر به تولید آن نیست. مطالعات نشان میدهند که خوردن ماهی برای سلامت مغز، چشم و قلب مفید است. نهادهای بهداشتی توصیه میکنند که بزرگسالان دستکم دو وعده در هفته ماهی مصرف کنند؛ چیزی حدود ۲۲۵ گرم.
با این حال، ۹۰ درصد بزرگسالان آمریکایی کمتر از مقدار توصیهشده، غذای دریایی میخورند. این موضوع خیلی هم عجیب نیست. بسیاری از مردم از فواید سلامتی غذاهای دریایی آگاهی ندارند یا درباره تأثیرات زیستمحیطی و پایداری صید صنعتی ماهی نگراناند. بعضیها هم از میزان جیوه موجود در ماهیها میترسند؛ عنصری سمی که در سراسر اقیانوسها پراکنده است و در بدن ماهیها تجمع پیدا میکند. گروهی دیگر هم ممکن است به دلیل قیمت غذاهای دریایی از خرید آنها صرفنظر کنند.
از طرف دیگر، تنوع زیاد در میان غذاهای دریایی — از میگو گرفته تا سالمون و ماهی تن کنسروی — باعث سردرگمی میشود. اما چطور باید انتخاب درستی داشت؟
کارشناسان میگویند بهترین غذاهای دریایی، آنهایی هستند که سه ویژگی داشته باشند:
جیوهی کم و امگا-۳ زیاد
پایدار از نظر زیستمحیطی
در دسترس و مقرونبهصرفه
در ادامه به نکاتی درباره فواید غذاهای دریایی و انواع سالمتر (و البته برخی گزینههایی که باید با احتیاط مصرف کرد یا کاملاً کنار گذاشت) میپردازیم.
چرا خوردن غذاهای دریایی میتواند به سلامتی شما کمک کند؟
ماهی یکی از بهترین منابع EPA و DHA است، دو نوع اسید چرب امگا-۳ که به کاهش التهاب و تقویت سلامت مغز و قلب کمک میکنند.
کاترین زرتسکی، متخصص تغذیه در کلینیک مایو، میگوید: «این نوع چربیها در مغز، چشمها و سیستم عصبی شما در غلظتهای بالا وجود دارند. به آنها چربیهای ضروری گفته میشود چون بدن ما به آنها نیاز دارد اما نمیتواند خودش آنها را تولید کند.»
در سال ۲۰۲۰، یک تحلیل از مطالعاتی که بیش از ۹۰۰ هزار نفر را طی ۳۰ سال دنبال کرده بودند، نشان داد مصرف بیشتر ماهی با کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و کاهش مرگومیر ناشی از آن ارتباط دارد. مطالعهای دیگر که حدود ۶۷۰ هزار نفر را در بر میگرفت، نشان داد افرادی که بیشتر غذاهای دریایی مصرف میکنند، کمتر در معرض مرگ زودهنگام هستند.
نتایج این مطالعات آنقدر قوی است که انجمن قلب آمریکا اعلام کرده خوردن یک تا دو وعده غذای دریایی در هفته میتواند خطر سکته قلبی، سکته مغزی و مرگ ناگهانی قلبی را کاهش دهد.
چقدر غذای دریایی باید بخوریم؟
مقامات بهداشتی میگویند بیشتر کودکان و بزرگسالان باید حداقل دو وعده غذای دریایی کمجیوه در هفته بخورند. البته اندازه وعده بسته به سن متفاوت است:
برای بزرگسالان و نوجوانان: ۱۱۳ گرم (تقریباً به اندازه یک کف دست)
برای کودکان ۱ تا ۳ سال: ۲۸ گرم
برای کودکان ۴ تا ۷ سال: ۵۷ گرم
برای کودکان ۸ تا ۱۰ سال: ۸۵ گرم
زنان باردار یا شیرده باید دو تا سه وعده ماهی کمجیوه در هفته مصرف کنند. مواد مغذی موجود در ماهی مانند امگا-۳، ید، کولین و آهن به رشد مغز، نخاع و سیستم ایمنی نوزاد کمک میکنند.
سالمترین انواع غذاهای دریایی کداماند؟
بر اساس نظر متخصصان تغذیه و کارشناسان محیطزیست، این گزینهها از بهترینها هستند:
سالمون (Salmon)
چه نوع وحشی و چه پرورشی آن، هر دو سرشار از امگا-۳ هستند و سطح جیوه و دیگر سموم در آنها پایین است. متخصصان تغذیه میگویند هر دو نوع از نظر ارزش غذایی گزینههای خوبی محسوب میشوند.
البته سالمون پرورشی معمولاً ارزانتر از نوع وحشی است، اما معایبی هم دارد. مطالعات نشان دادهاند که میزان امگا-۳ و جیوه در سالمون پرورشی بسیار متفاوت است و این بستگی به نوع تغذیه ماهی دارد. همچنین برخی انواع پرورش سالمون، به روشهایی انجام میشود که برای محیطزیست آسیبزا هستند.
در حالی که سالمون پرورشی انتخاب بدی نیست، اما سالمون وحشی تقریباً همیشه گزینه بهتری است. سونیا لندر، مدیر بخش علوم مردمی در شورای منابع طبیعی آمریکا میگوید: «سالمون وحشی یک انتخاب سهگانهی برنده است؛ سرشار از چربیهای مفید، کمجیوه و پایدار از نظر زیستمحیطی.»
ساردین، آنچوی و ماهی ماکرل آتلانتیک
این ماهیهای کوچک از چند جهت انتخابهای خوبی هستند. چون در زنجیره غذایی پایینتری قرار دارند، میزان جیوه و سموم دیگر در آنها کم است (بر خلاف ماهیان شکارچی بزرگ که در بالای زنجیره غذایی هستند و آلایندهها را بیشتر جذب میکنند). این ماهیها سرشار از پروتئین و چربی امگا-۳ هستند و به دلیل سرعت بالای تولیدمثل، پایدارتر از گونههای بزرگتر محسوب میشوند.
قزلآلای رنگینکمان (Rainbow Trout)
تنها یک وعده از این ماهی، بیشتر از نیاز روزانه بدن به ویتامین D و B12 را تأمین میکند، ضمن اینکه سرشار از امگا-۳، پروتئین و مواد معدنی است. طعم ملایمی دارد و پختن آن آسان است. همچنین از منظر محیطزیستی گزینه خوبی است.
قیمت آن نسبتاً مناسب است. میتوانید بهدنبال قزلآلای کنسروی یا منجمد بگردید. نوعی از این ماهی با نام «استیلهد» وجود دارد که شباهت زیادی به سالمون دارد، اما معمولاً ارزانتر است.
چه غذاهای دریایی را باید با احتیاط مصرف کرد؟
برخی از غذاهای دریایی رایج، گرچه به طور کلی سالماند، اما یا امگا-۳ کمی دارند یا از نظر محیطزیستی قابلتأملاند.
میگو، تیلاپیا و کتفیش (ماهی گربهای)
این سه نوع از پرمصرفترین غذاهای دریایی در ایالات متحده هستند. آنها معمولاً جیوه یا آلودگی شیمیایی زیادی ندارند، اما از نظر مقدار چربیهای مفید امگا-۳، نسبت به گزینههای دیگر ضعیفاند.
سونیا لندر، پژوهشگر محیطزیست، میگوید: «زن باردار برای تأمین امگا-۳ لازم، باید هر هفته ۱۵ تا ۲۰ وعده میگو، تیلاپیا یا کتفیش بخورد.» این غذاها همچنان منبع خوب پروتئین هستند، اما از نظر تغذیهای به پای سالمون یا ساردین نمیرسند.
تن ماهی (Tuna)
یکی از مزایای تن این است که مقدار زیادی امگا-۳ دارد. اما در مقابل، برخی از انواع آن حاوی جیوه زیادی هستند.
اکثر تنماهیهای مصرفی در آمریکا از نوع "اسکیپجک" هستند که تحت عنوان «تن سبک» (light tuna) شناخته میشود. بعد از آن، نوع "آلباکور" رایج است. تنهای سبک معمولاً جیوه کمتری از آلباکور دارند. اما آزمایشهای انجامشده در سال ۲۰۲۳ توسط نشریه Consumer Reports نشان داد که در برخی برندهای معروف، حتی تن سبک هم تقریباً به اندازه آلباکور جیوه دارد.
بر اساس توصیه این سازمان:
زنان باردار بهتر است تن ماهی نخورند و به انواع کمجیوهی دیگر مثل سالمون یا قزلآلا روی بیاورند.
افراد بزرگسال: حداکثر ۳ وعده تن سبک (حدود ۳۴۰ گرم) در هفته، یا فقط ۱ وعده تن آلباکور (حدود ۱۱۳ گرم).
کودکان: نباید آلباکور بخورند. در مورد تن سبک:
۱ تا ۳ ساله: حداکثر (۵۶ گرم) در هفته
۴ تا ۷ ساله: حداکثر (۱۱۳ گرم)
۸ تا ۱۰ ساله: حداکثر (۱۷۰ گرم)
چه غذاهای دریایی را باید کاملاً کنار گذاشت؟
بر اساس نظر مراجع بهداشتی، برخی انواع ماهی به دلیل میزان بالای جیوه، بسیار خطرناکاند و باید از مصرف آنها اجتناب کرد. این ماهیها عبارتاند از:
ماهی ماکرل شاهی (King Mackerel) – متفاوت از نوع آتلانتیکی
کوسه (Shark)
مارلین (Marlin)
ماهی نارنجی Roughy
ارهماهی (Swordfish)
ماهی کاشی (Tilefish)
تن بالهآبی (Bluefin) و تن چشمدرشت (Bigeye)
اگر گیاهخوار، وگان یا به غذاهای دریایی حساس هستید چه کنید؟
چربیهای امگا-۳ موجود در غذاهای دریایی به شکل EPA و DHA هستند که برای سلامت مغز و قلب ضروریاند. اما منابع گیاهی بیشتر دارای نوع دیگری از امگا-۳ به نام ALA (آلفا لینولنیک اسید) هستند.
بدن انسان قادر است ALA را به EPA و DHA تبدیل کند، اما این تبدیل بسیار ناکارآمد است. به همین دلیل، اگر بتوانید از غذاهای دریایی استفاده کنید، بهتر است. ولی اگر نمیتوانید، این منابع گیاهی، سرشار از ALA هستند:
گردو
سویا
بذر کتان، چیا و شاهدانه
روغن کانولا و روغن سویا
همچنین اسفناج و جوانه بروکسل نیز حاوی مقدار کمی ALA هستند. سایر منابع امگا-۳ با مقدار متوسط شامل تخممرغ، گوشت و لبنیات هستند.
در هوای گرم، آیا باید آب یخ بنوشید؟
اگر دمای هوا بالا رفته، احتمالاً بیشتر آب مینوشید. اما آیا باید دمای آب هم خاص باشد؟
کارشناسان میگویند چه آب ولرم بنوشید، چه آب خنک شیر و چه لیوانی پر از یخ، در بیشتر موارد، تفاوت زیادی ندارد و مهمترین چیز این است که آب کافی بنوشید. در واقع، انتخاب دمای آب بیشتر به ترجیح شخصی شما برمیگردد. با این حال، در برخی شرایط، نوشیدن آب خنک یا گرم ممکن است مزایای خاص خود را داشته باشد.
آب برای بقا ضروری است. تنظیم دمای بدن، روانسازی مفاصل و دفع مواد زائد از طریق عرق و ادرار، همگی وابسته به نوشیدن آب هستند. متخصصان توصیه میکنند هر زمان که احساس تشنگی کردید، آب بنوشید؛ البته در گرما یا هنگام ورزش، بدن به آب بیشتری نیاز دارد. بهطور کلی، مردان باید روزانه حدود ۱۳ لیوان و زنان حدود ۹ لیوان مایعات بنوشند.
به گفتهی "کاترین زراتسکی"، متخصص تغذیه در کلینیک مایو، «هیدراتهماندن (آبرسانی به بدن) بسیار مهم است، بنابراین مهم نیست آب را با چه دمایی مینوشید؛ فقط مطمئن شوید که بهاندازه کافی آب مینوشید.»
اما اینکه کدام دما بهتر است؟ علم پاسخ قطعی برای این سؤال ندارد.
وقتی آب سرد مفیدتر است
یک استثنا وجود دارد: در مورد برخی ورزشکاران، اگر دمای مرکزی بدنشان بیش از حد بالا برود، عملکردشان افت میکند. در این موارد، آب سرد میتواند مفیدتر باشد.
مطالعهای روی ۴۵ مرد ورزشکار نشان داد کسانی که در طول یک ساعت ورزش، آب سرد مینوشیدند، نسبت به کسانی که آب با دمای اتاق نوشیدند، افزایش دمای بدن کمتری داشتند.
به گفتهی دکتر "برایان واینر"، متخصص گوارش که سالها روی دمای آب و رژیم یخی تحقیق کرده، این موضوع به این دلیل است که وقتی آب سرد وارد دهان و مری فوقانی میشود، رگهای خونی را خنک میکند و این خون خنکشده در بدن به گردش درمیآید.
واینر میگوید: «برای ورزشکاران، نوشیدنیهای سرد بهتر از نوشیدنیهای ولرم یا گرم هستند» خصوصاً برای ورزشهایی مانند فوتبال یا هاکی که لباسهای سنگین مانع خنکشدن طبیعی بدن میشوند.
برخی افراد نیز صرفاً به این دلیل آب سرد را ترجیح میدهند که حس طراوت و رفع عطش بیشتری به آنها میدهد.
با این حال، آب سرد برای همه مناسب نیست:
چه کسانی نباید آب سرد بنوشند؟
افرادی که سابقه میگرن دارند ممکن است پس از نوشیدن آب سرد (مخصوصاً با نی)، دچار سردرد شوند.
کسانی که مبتلا به اختلالی به نام «آشالازی» (ضعف عملکرد عضلات مری) هستند، ممکن است در بلع غذاها یا نوشیدنیهای سرد احساس ناراحتی کنند.
افراد با دندانهای حساس نیز ممکن است در نوشیدن آب سرد دچار درد شوند.
و بهندرت، نوشیدنیهای بسیار سرد ممکن است در برخی بیماران قلبی، روی فشار خون یا ریتم قلب اثر بگذارد.
اما برای بیشتر مردم، انتخاب دمای آب صرفاً یک انتخاب سلیقهای است.
دکتر "ایلین چونگ-هی لی"، استاد دانشگاه کانتیکت میگوید: «ترجیح شخصی اهمیت زیادی دارد. وقتی هدف ما از نوشیدن آب، حفظ تعادل آب بدن است، این ترجیح نباید نادیده گرفته شود. هدف، نوشیدن بیش از حد نیست، بلکه حفظ وضعیت پایدار و سالم هیدراتاسیون است.»
او اضافه میکند: «من شخصاً همیشه آب گرم مینوشم و این به من کمک میکند هیدراته بمانم. اما برای دیگران شاید این کاملاً نامطلوب باشد.»
چه زمانی نوشیدنی گرم بهتر است؟
در حالی که بسیاری از افراد برای رفع عطش، آب سرد یا خنک مینوشند، گاهی نوشیدنیهای گرم هم کاربردهای خاص خود را دارند:
هنگام بیماری: نوشیدنیهای گرم مانند چای یا سوپ، درمان خانگی محبوبی هستند. یک تحقیق در بریتانیا نشان داد که نوشیدنیهای گرم میتوانند علائم سرماخوردگی یا آنفلوآنزا را (ازجمله آبریزش بینی، سرفه، عطسه، گلودرد، لرز و خستگی) بهطور فوری و پایدار تسکین دهند. در حالیکه همان نوشیدنی با دمای اتاق فقط برخی علائم را کاهش میداد.
برای تسکین گلو: به گفتهی دکتر "ماریان سومگو" از کلینیک کلیولند، هنگام سرفه، نوشیدن آب گرم یا چای با عسل و لیمو (برای کودکان بالای ۱ سال) توصیه میشود.
برای خواب بهتر: نوشیدنیهای گرم مانند چای بابونه یا شیر گرم میتوانند به بهبود خواب کمک کنند. البته فقط محتوای نوشیدنی نیست که مهم است، بلکه ایجاد یک روال شبانه هم اثرگذار است.
جمعبندی:
کارشناسان میگویند بهترین دمای آب برای نوشیدن، عمدتاً بستگی به ترجیح شخصی دارد. با این حال، برخی مطالعات نشان دادهاند که نوشیدن آب سرد میتواند در شرایط خاص (مثلاً برای ورزشکاران) مفیدتر باشد. در نهایت، مهمترین توصیه این است که بهاندازه کافی آب بنوشید، با هر دمایی که برایتان خوشایندتر است.
نظر شما