دعوت رسمی از احمد الشرع رئیس جمهور جدید سوریه برای شرکت در اجلاس اتحادیه عرب در بغداد، اختلافات سیاسی شدیدی را در عراق ایجاد کرده است.
شرع پس از حمله ای برق آسا که منجر به سرنگونی بشار اسد شد، قدرت را در سوریه در دست گرفت و هدف خود را اتحاد و بازسازی کشورش پس از نزدیک به 14 سال جنگ داخلی عنوان کرد. ولی گذشته وی به عنوان یک شبه نظامی اسلام گرای سنی، بسیاری از جمله گروه های شیعه در عراق را نگران کرده است.
شرع که قبلا با نام جولانی شناخته می شد، پس از حمله آمریکا در سال 2003 به عراق، به صفوف نیروهای القاعده که با نیروهای آمریکایی در عراق می جنگیدند پیوست و هنوز هم به اتهامات تروریستی، در عراق با حکم بازداشت روبرو است.
محمد سودانی نخست وزیر عراق هفته گذشته تأیید کرد که پس از دیدار اعلام نشده قبلی بین او و شرع در قطر، عراق از رئیس جمهور سوریه به شکل رسمی برای حضور در نشست اتحادیه عرب در 17 مه که در بغداد برگزار می شود، دعوت کرده است. البته شرع هنوز اعلام نکرده است که در این نشست شرکت می کند یا خیر.
عراق که روابط محکمی با ایران و ایالات متحده دارد، تلاش کرده است تا خود را به عنوان یک میانجی منطقه ای معرفی کند. این کشور میزبان مذاکراتی بین ایران و عربستان -–قبل از دستیابی به توافق عادی سازی رابطه- بود.
بسیاری دعوت عراق از شرع را فرصتی برای تقویت وجهه بغداد به عنوان مرکز دیپلماسی منطقه ای می دانند. ولی این دعوت مخالفت های شدیدی را از سوی جناح های قدرتمند شیعه همسو با ایران در عراق، به همراه داشته است.
تهران که در جنگ داخلی سوریه حامی اسد بود و از سوریه به عنوان کانالی برای قاچاق سلاح به حزب الله لبنان استفاده می کرد، به عنوان بزرگترین بازنده برکناری اسد دیده می شود.
چندین گروه شبه نظامی شیعه عراقی، در طول جنگ داخلی سوریه در کنار نیروهای اسد جنگیدند؛ همین امر شرع را به چهره ای حساس برای این گروهها تبدیل کرده است. مصطفی سند نماینده پارلمان از چارچوب هماهنگی –ائتلافی از جناح های متحد ایران- در ویدئویی که در توئیتر منتشر کرد گفت که وزارت خارجه عراق با شورای عالی قضائی این کشور تماس گرفته، تا ببیند که آیا علیه شرع حکم بازداشت وجود دارد یا خیر؛ در پاسخ، شورا وجود چنین حکمی را تأیید کرده است.
حزب الدعوه به رهبری نور مالکی، در بیانیه از دولت خواست تا «اطمینان حاصل کند که شرکت کنندگان در اجلاس اتحادیه عرب، سابقه قضائی پاکی داشته باشند». بیانیه افزود: «خون عراقی ها بی ارزش نیست و کسانی که حرمت این خون ها را نقض کرده یا مرتکب جنایت شده اند، نباید در بغداد مورد استقبال قرار گیرند».
از سوی دیگر جناح های سیاسی سنی برای دفاع از حضور شرع در این نشست، گردهم آمده اند. ظافر العانی نماینده سابق مجلس و از چهره های مهم سنی، گفت که از تلاش های بغداد برای ایجاد رابطه با مقامات جدید سوریه حمایت می کند. وی افزود: «جلوگیری از حضور شرع، خنجری به قلب دولت عراق بوده و نشانه ای از این است که سرنوشت کشور را همچنان خشونت طلبان تعیین می کنند».
دولت عراق هنوز واکنشی به این اختلافات و کشمکش ها نشان نداده است
حکمی که در دادگاه عراق نسبت به دستگیری شرع صادر شده، الزاما مانع از پیوستن او به نشست اتحادیه عرب نمی شود؛ چرا که سایر کشورها نیز احکام مشابهی علیه شرع داشته اند و تاکنون از هر اقدامی چشم پوشی کرده اند. برای مثال ماه دسامبر پس از سقوط اسد، ایالات متحده اعلام کرد که جایزه ده میلیون دلاری را که پیشتر برای دستگیری شرع تعیین کرده بود، برداشته است. البته واشنگتن هنوز دولت جدید سوریه را به رسمیت نشناخته است.
به عقیده ناظران، جنجال سیاسی اخیر در عراق، اختلافات عمیق درون نظام سیاسی این کشور را برجسته کرده و چالش های پیش روی دولت برای برقرای آشتی ملی را نشان می دهد.
مناف الموسوی تحلیلگر سیاسی و رئیس مرکز مطالعات استراتژیک بغداد می گوید: «برخی استقبال از شرع را توهین به یاد قربانیان عراق می دانند؛ درحالی که جناح های سنی حضور او را پیروزی سیاسی تلقی می کنند. این دو دیدگاه متضاد، می تواند خطر تنش های فرقه ای را افزایش دهد».
منبع: آسوشیتدپرس
دعوت سودانی از شرع، واکنش گروه های مقاومت را برانگیخت
16 آوریل 2025 نخست وزیر عراق محمد سودانی اعلام کرد که از احمد شرع رئیس جمهور سوریه برای شرکت در اجلاس اتحادیه عرب در بغداد که 17 مه برگزار خواهد شد، دعوت کرده است. این درحالی است که شرع پیش از سقوط اسد، به عنوان یک جهادی تکفیری در عراق و سوریه شناخته می شد.
بیانیه سودانی بلافاصله واکنش منفی برخی از گروه های مقاومت را برانگیخت و عصائب اهل حق نقش اصلی را در مخالفت با سودانی ایفا کرد. قیس خزعلی رهبر این گروه 19 آوریل بیانیه کوتاهی صادر کرد و تهدید نمود که جولانی در صورت ورود به عراق ممکن است دستگیر شود. خزعلی افزود: «حضور رئیس جمهور فعلی سوریه در عراق هنوز خیلی زود است؛ زیرا در عراق علیه او حکم بازداشت وجود دارد... مطابق با اصل تفکیک قوا، تصمیمات قوه قضائیه باید توسط همه طرف ها محترم شمرده شده و رعایت شود». به نظر می رسد که مخاطب بخش پایانی بیانیه خزعلی، سودانی بود و او سعی داشت روشن کند که هرگونه تلاشی از سوی نخست وزیر برای جلوگیری از دستگیری شرع پس از ورود به عراق، تحمل نخواهد شد.
بیانیه خزعلی نشان دهنده تلاش گسترده مقاومت برای استفاده از ابزارهای قانونی جهت جلوگیری از سفر احتمالی شرع به عراق است. هادی السلامی نماینده مجلس که با مقاومت رابطه نزدیکی دارد، در تلویزیون العهد وابسته به عصائب اهل حق، صوتی ارسال کرد که در آن می گفت، او و دیگر نمایندگان مجلس به همراه خانواده های قربانیان تروریسم، در دادگاه های عراق علیه شرع اقامه دعوی خواهند کرد. سلامی اظهار داشت: «جولانی برادر بزرگترم را سال 2005 در شمال بابل هدف قرار داد و کشت».
گروه کتائب حزب الله نیز از دعوت احمد شرع ابزار نارضایتی کرده است. 18 آوریل ابوعلی العسکری رئیس امنیت کتائب حزب الله، با صدور بیانیه ای ترجیح گروه متبوع خود را مبنی بر برگزاری اجلاس سران عرب بدون حضور شرع اعلام کرد و گفت: «نشست های سران عرب پیشتر هم بدون حضور رؤسای جمهور سوریه، عراق و لیبی برگزار می شد. این بار نیز اگر جولانی رهبر گروه جنایتکار النصره شرکت نکند، مانعی بر سر تشکیل نشست نخواهد بود».
گرچه لحن عسکری نسبت به لحن خزعلی ملایم تر بود ولی سایر اعضای کتائب حزب الله گام هایی برای جلوگیری از ورود احتمالی شرع به عراق برداشتند. سعود السعدی رئیس فراکسیون حقوق کتائب حزب الله، 19 آوریل نامه ای رسمی به دادستان کل ارسال کرد و به او اطلاع داد که در صورت ورود شرع به عراق، باید علیه او اقدام قانونی صورت گیرد.
کتائب سیدالشهدا نیز دیگر گروهی بود که به انتقاد از دعوت سودانی پرداخت. فالح الخزعلی نماینده مجلس وابسته به کتائب سیدالشهدا، مخالفت خود را در شبکه های اجتماعی ابراز کرد و توئیت زد: «عراق مرکز گفتگوی اعراب است ولی ما نمی پذیریم که بغداد مرکز جولانی تروریست باشد؛ خون شهدا هنوز خشک نشده است».
20 آوریل نیز یوسف الکیلابی یکی دیگر از نمایندگان مجلس و مرتبط با مقاومت، حمایت 58 نماینده مجلس را برای طرح درخواست خود مبنی بر پس گرفتن دعوت از شرع بدست آورد.
به نظر می رسد اجماعی بین مقاومت و حکومت ایران در مورد روابط با دولت فعلی سوریه شکل گرفته است. نکته قابل توجه این است که آقای خامنه ای دسامبر 2024 تنها چند روز بعد از فروپاشی حکومت اسد، اظهار داشت: «جوانان سوری باید با عزمی راسخ در برابر کسانی که این ناامنی را ایجاد کرده اند، بایستند و ان شاءالله بر آنها پیروز می شوند». از آن زمان لفاظی های حکومت ایران نسبت به دولت سوریه تهاجمی تر شده و به نظر می رسد که این رویکرد توسط نیروهای نیابتی ایران در عراق نیز دنبال شده است.
در بین گروه های مقاومت، ظاهرا عصائب اهل حق در کارزار علیه حضور شرع در عراق، تهاجمی تر از بقیه عمل می کند. دلیل این امر شاید این باشد که این گروه، سودانی را رقیبی جدی در انتخابات می بیند. درحال حاضر نیز سودانی و متحدش (فالح الفیاض) بر سر کنترل حشد شعبی، با گروه عصائب اهل حق درگیر هستند.
نظر شما